GIULIO  ROSCIO  ORTINO

Triumphus De Domino Gabino romano cive e nobilissima Sabellorum gente, qui Turribus in Sardinia illustrem martyrii palmam reportavit. Narratio dedicationis templi domini Gabini martyris turribus Sardiniae. Impressa Romae anno MDXLVII et nunc ex lingua sardoa in latinam conversa, che fa parte del Triumphus Martyrum in Templo Domini Stephani Caelii Montis, Impressum Romae… Anno MDXXCVIIII, pp. 67 sgg.

brani scelti

[67] Sardinia insula est in mari Ligustico, quae iam inde ab antiquis temporibus regni titulum obtinuit, ea tres praecipue in partes dividitur, quarum prima regnum Lociaurei, vulgo Loguduri, secunda Arboreae aliter Oristani, tertia Galluraeque et Calaris appellantur. Ad eam insulam Imperatores Romani, iam christiana lege suscepta, unicuique parti suum gubernatorem mittere cunsueverant. Ad Loci igitur aurei regimen Patricius Romanus vir eximiae virtutis missus est anno ab ortu Christi quingentesimo; quin in eius administratione tanta aequitate ac clementia usus est, ut brevi non modo Loci aurei, sed una etiam Arboreae quae ab alio antea regebatur, perpetuus Gubernator confirmaverunt.
Hic cum in Sardiniam venisset, adduxisse secum dicitur matrem vitae probitate conspicuam, unaque tres sorores, Chatarinam, Pretiosam, ac Georgiam. Harum illustris in Sardorum hystoriis memoria floret. Non igitur ab re fuerit si de eis pauca quaedam prius attingam quam ad ea venio, quae scribere institui de aedifica/[68]tione ac consecratione templi Domini Gabini. Legitur de Georgia, inter multa praeclare gesta, ipsam magnifico apparatu Regiam aedificasse, redditus annuos resuperasse, atque Ardarim villam, hoc est oppidum (non enim Sardi distinguunt) condidisse, moenibus cinxisse: cum mulier nobilissima aedificandi rationem Romano more in eam insulam induxisset. Ita habetur in Cronicis Domini Petri Bosanensis, cuius templum sane antiquissimum extra eius civitatis moenia cernitur, fluvio, qui ipsam dividit, celeberrimae. Haec ipsa generosissima foemina templum a fundamentis erexit Beatae Mariae dicatum, cuius sanctissima memoria usque ad haec nostra tempora recolitur, maximo ex vicinis locis populorum concursu, Septembri mense, quo eius natalis dies ab Ecclesia universa celebratur. Quae omnia, eo magis admiratione digna videri debent in sexu muliebri, quod temporibus illis, in universa Sardinia, ut quae humilibus casis ac tuguris iam pridem contenta erat, praeter paucas ecclesias ac pontes nulla ex calce aedium structura spectaretur.
Nec minori comendatione digna est altera soror Pretiosa, quae supra muliebrem / [69] sexum elata arma, tractare non pertimuit, quin fortissimorum ducum aemulata, gloriam cum praeposito Gallurae, quae tertia pars est Sardiniae, iusto proelio decertavit. Eum fusum ac fugatum cum exercitu, vinctum ad Ardaris castrum a sorore aedfificatum perduxit.Tertiae quoque sorori, cui Catharinae nomen erat, magnam laudem pietas et religio promeruit. In quarum virtutum operibus assidue exercebatur. Interim earum frater regnorun Praefectus quae singulari prudentia ac integritate moderabatur, sic deo permittente, qui tanti Viri patientiam probare, eademque Romanam gloriam illustriorem exte is reddere statuisset, infectus lepra apud Ardarim torquebatur, ita ut neque oculos ad caelom attollere, ne dum aperire posset: atque in strato cubans, nullam se in partem versandi vim ac facultatem haberet. In co statutam insigne patientiae exemplum ostendit ut divina consolatione recreari mereretur. Id quemadmodum factum sit quod est caput totius nostrae narrationis distincte et ordine explicabitur.
In maxima illa persecutione et omnium quot quot fuerunt atrocissima, quam Dio/[70]clitianus